Oğuz Kağanı bozguna uğratan köpek başlı insanlar: İtbaraklar

Hepimiz kurt adamları duymuşuzdur. Bazen vücutlarının tamamı kurda dönüşür, bazen yalnız kafası kurt kafasına dönüşür ve tüm vücudu kıllarla kaplanır. Peki bu efsaneler nereden türedi, tarihte gerçekten yarı kurt veya köpek kafalı insanlar yaşıyor muydu? Peki size Oğuz Kağan Destanı’nda bu konuya yer verildiğini söylesem! İşte destandan birkaç satır:

Türkler "Barak" derlerdi, Kara tüylü köpeğe,

Böyle ad verirlerdi, büyük soylu köpeğe.

Aslında efsaneler, bir köpek anarlardı.

Onu da köpeklerin, atası sayarlardı.

Bu köpek soylu idi, çok büyük boylu idi,

Av çoban köpekleri, hep onun oğlu idi.

Kuzey-batı Asya'da güya "İt-Barak" vardı,

Türklerse İç Asya'da, onlara uzaklardı.

Başları köpek imiş, vücutları insanmış,

Renkleriyse karaymış, sanki Kara Şeytanmış.

Kadınları güzelmiş, Türklerden kaçmaz imiş,

İlâç sürünürlermiş, ok mızrak batmaz imiş.

Destanda denilmiş ki, Oğuz-Han yenilmişti,

Bir adaya sığınıp toplanıp derilmişti.

On yedi sene sonra, Oğuz onları yendi.

Kadınlar yardım etti, orada savaş dindi.

Oğuz bu bölgeleri, "Kıpçak-Beğ" e il verdi,

Bunun için Türkler de, oraya "Kıpçak" derdi.

Destanda yazıldığı üzere köpek başlı insanlara Türkler tarafından İt-Barak denmişti. Vücutları siyah ve tüylü, oldukça hızlı koşan, derilerine ok batmayan güçlü savaşçılar olarak tasvir edilmiş, hatta Oğuz Kağanı yenilgiye uğratarak bir adacığa sığınmasına sebep olmuşlardı. Peki böylesi güçlü savaşçılar yalnızca Türk mitolojisinde mi geçmişti, başka kültürlerde de izleri var mıydı? 

Farklı kültürlerde İt Baraklar

Köpek başlı insanlara birçok kültürde rastlanıyordu. Eski Yunan, Avrupa, Hint, Çin ve Moğol mitolojilerinde de bu insanlardan sıkça bahsediliyor, hatta bazı milletler bu insanları atası kabul ediyordu. Avrupalılar bu insanlara Borus adını vermişlerdi. Çin efsanelerinde bazı kavimler köpek başlı tasvir edilmişti.

Türkler köpeği aşağı bir hayvan olarak görüp küçümsese de bazı milletler için köpek kutsaldı. Örneğin Hindistan’da köpek başlı insanlar soylu Hintlerdi. Moğollar Barakları atası kabul etmiş, Tarduş Türkleri atalarının kurt başlı insanlar olduklarını iddia etmişlerdi. Bazı Macar efsanelerine göre Macarlar da Tazı Ata’dan türemişti.

Köpek Tanrı ve Tanrıça

Barak Ana (Köbek Ene veya Nokay Ece) Türk ve Moğollarda kutsal sayılan Köpek Tanrıçaydı. Destanlarda Barak erkekleri köpek başlı ve çirkin tasvir edilirken kadınlarının güzelliğinden bahsedilirdi. Bu sebeple Köpek Tanrıça ve Barak kadınlarının köpek başlı olduğuna dair bir bilgi yoktu.

Barak Ata (Köbek Ede veya Nokay Eçege) Türk mitolojisinde Köpek Tanrı olarak geçer. Türkistan’daki Baraktam Şehri de Barak Atayla ilişkilendirilir.

Nerede yaşarlardı

Avrupa kaynaklarında Finlandiya ve Kuzey Rusya’da yaşadıkları geçerken Türk destanlarında da o bölgelerde, Oğuz ilinin kuzey batısında yaşadıkları söylendi. Bazı Çin kaynaklarında da Çin’in kuzeyinde, Mançurya’da köpek başlı kavimler yaşadığı söylenmekteydi. Peki bu kavim gerçekten yaşadı mı? Birçok kültürde adı geçen, günümüzde dahi filmlere konu olan bu efsaneler nereden çıktı? Her efsanenin bir gerçeklik payı var mıdır yoksa savaşlarda köpek postu giyen insanlar o günün şartlarında yanlış mı anlaşıldı?